جمع بندی
به سبب نقش بنیادی دنیای فوق طبیعی عالم مثال در نگارگری ایرانی ، آثار بهزاد نیز در همان عالم طراحی و اجرا شده و تقلید از طبیعت در آن مشاهده نمی شود ( در ادامه روش سنتی نگارگری ایرانی ) . بر عکس اتفاقات بسیار مهم دیگری در آثار بهزاد روی داده است که بعنوان یافته های مهم این تحقیق می توان به آنها اشاره کرد . تعمیق و گسترش عالم مثال ، که مهمترین دستاورد هنری و فلسفس بهزاد تلقی می شود . گویی بهزاد با شگردها و تمهیدات هنری خود عناصر دیگری را وارد عالم مثال کرده است . مثل عناصر زندگی روزمذه و پاره پوشان ، بدون اینکه از مختصات استعلایی این عالم کاسته شود . در حقیقت می توان گفت که او این عالم والا را تنوع و گسترش و ژرفایی خاص بخشیده است . این دستاورد مهم کمال الدین بهزاد در نگارگری ناشی از دو اقدام تاریخ ساز است :
- عبور از قراردادهای رایج نگارگری ، که بر طبق آنها حالتها و چهره ها فاقد بیان خاص بود و شخصیتها ، و اغلب حتی در عین نقش متضاد یا متفاوت ، همه حالتی یکسان داشتند . بهزاد بیان حالت ( اکسپرسیونیسم ) را به قلمرو نگارگری و عالم مثال نگارگری وارد کرد . او هم در طراحی نقشها و وظایف و صحنه پردازیها و هم در حالات درونی ، مکنونات و رازهای شخصیتها و صحنه ها را بیان کرده است .
- تبدیل بصری موضوعات تاریخی و ادبی به موضوعات و زندگی روزمره .این اقدام بهزاد نیز دستاورد بزرگب برای نگارگری ایران داشته است . به نظر می رسد که اگر بهزاد در ایران معاصر ، یعنی در قرن پانزدهم هجری قمری و هزاره سوم میلادی ، قصر خورنق را نقاشی می کرد ، از « برجهای » صد طبقه و آسانسورها و انسانهایی با بلوز و شلوار «لی » یا زنان چادری یا مشکی پوش و لباسهای معاصر ایران الهام می گرفت . در حقیقت ، این اتفاق بطور خفیف پیوسته در نگارگری ایرانی در حال رخ دادن بوده است. زیرا هر قوم و هر نسلی و زیبایی شناسی خود را تا حدی بر موضوعات ادبی و هنری تحمیل کرده است . اما بهزاد با کاری پر خطر ، که خارج از مقولات قومی و فرهنگهای مهاجم است ، افراد عادی و زندگی روزمره را بر مضامین ادبی و هنری و اسطوره ای گذشتگان تحمیل کرد و بر آن وسعت و غنایی خاص بخشید .
در حقیقت بهزاد قرائت خود را از قصه ها و ادبیات در قالبی بصری و تصویری عرضه کرد که یا مرتبط با سرگذشت و موقعیت اجتماعی و ذهن عرفانی او بوده است یا اینکه دستاویز تمهیدات بصری خاص مکتب بهزاد را برای نگارگری او فراهم کرده است .
بررسی بهزاد با هر دو رویکرد ، حضور مؤلف و مرگ مؤلف ، حاکی از توجه خاص او به قالب بصری و تصویری یا اصالت اثر اوست و در هر دو حالت به لحاظ محتوایی ، پیوند نمادین زمین و آسمان را در قالبهای بصری تحقق بخشیده است .

نقد و بررسی آثار بهزاد
پس از گزارش اجمالی از آثار بهزاد لازم است از دیدگاه این تحقیق ، نکته های کلیدی زندگی و همچنین آثار بهزاد و عوالم مهم ، مثل طبیعت گرایی و عالم مثالی ، طبقه بندی و سپس آثار او بر اساس رویکردهای مرگ مؤلف و حضور مؤلف بررسی شود .

بررسی نکته های کلیدی زندگی بهزاد
زندگی این هنرمند جاودان از زوایای مختلف قابل بررسی است ، اما سه منظر انتخابی در تحقیق حاضر عبارتست از : موقعیت اجتماعی بهزاد ؛ موقعیت فکری و اعتقادی بهزاد ؛ موقعیت سیاسی و فرهنگی دوران بهزاد .
نخستین نکته و کلید زندگی بهزاد « یتیمی » است . « یتیم » در جوامع سنتی در سطح درون و مظهر بی کسی و مظلومیت و بی پناهی است . یتیمی ممکن است به شخصیت فرد کیفیتی خاص بخشد و به آن تنوع دهد و او را به برگرفتن ایدئولوژی یا نگرشی منحصر به فرد برانگیزد . اما بهزاد یتیم تحت سرپرستی استادی والامقام و هنرمندی بی همتا ، یعنی روح الله میرک ، خطاط و مذهب دوران ، قرار گرفت و جراحت بی کسی و بی پدری او با لطف و محبت استاد کم و بیش التیام یافت . از این رو ، او طعم بی پناهی و محبت را با هم چشید که بخت بزرگ بهزاد بود و انسان دوستی خاصی را در او پدید آورد . اگر چه آن واقعه اندوهناک همه زندگی او را از خود متأثر ساخت . استادان و عرفایی چون سید علی تبریزی و مولانا ولی الله نیز در حق او کم نگذاشتند و از سرچشمه محبت و هنر و دانش خود سیرابش ساختند .
دومین نکته در زندگی بهزاد تاثیر عرفان و عشق به خداوند و حضور او در فضای معنوی و معرفت شناختی خاص هرات قرن نهم هجری قمری است – دوره ای که عرفا و متفکران بزرگی همچون مولانا عبدالرحمن جامی و حافظ ابرو و علی شیر نوایی می زیستند و ارادت و عشق ورزی به ساحت .الای الهی ، جامی ، که متفکر و شارح اندیشه های ابن عربی بود ، و بهزاد و امیر علی شیر را در حلقه ای گرد آورد . در فرقه نقشبندیه ، عبور از زندگی به عرفان قاعده است و این مهم بهزاد هنرمند را به نهایت شوق و وجد می کشاند . عشق به انسان و عشق به خداوند در عرفان بهزاد به یکدیگر پیوست .
شرایط اجتماعی و فرهنگی سومین نکته مهم در زندگی بهزاد است . سلطان حسین بایقرا (812-880 ق ) ، آخرین امیر تیموری ، سی و شش یا سی و هشت سال حکومت کرد و نخبگان توانستند در سایه مدیریت بی همتای وزیر فرهیختة ایرانی او ، امیر علی شیر نوایی، با آرامش به هنر و هنرمندی بپردازند . این وزیر آنقدر هنرمند و دانشمند بود که به جای سرکوب انسانها و بستن دهانها و دوختن چشمها ، بی هیچ عقده و کینه ای ، برگزیدگان فکری و هنری را تحمل و تشویق و حمایت کند ؛ و البته این فضای آرام برای هنرمندان اکسیری بود که حاصل آن گنجینه های شعر و ادب و هنر آن دوران است . در این فضا بهزاد توانست در آثار خود ، انسان دوستی اش را ، که حاصل خاستگاه اجتماعی اش بود ، با افکار عرفانی اش پیوند زند .
در هنگامی که شیبانی خان ازبک به هرات حمله کرد ، بهزاد کوه وار در هرات ماند و همچنان نقاشی کرد ؛ و این در حالی بود که هنرمندان دیگر به شیراز و قزوین کوچ کردند تا آن سرزمینها را سیراب کنند . بهزاد که هرگز متعلق به حاکمان نبود ، چه سلطان حسین بایقرا و چه شیبانی خان ازبک ، هنگامی که شاه اسماعیل صفوی ، جوان هجده ساله زاهد و عارف مسلک ایرانی ، به هرات حمله کرد و شیبانی خان را شکست داد با دل و جان همراه او راهی تبریز شد . جاذبه شاه اسماعیل نه فقط در تشکیل نخستین دولت ملی ایران پس از ساسانیان ، بلکه در آرمانهایی بود که بنیان گذار صفوی مدعی آن بود . این آرمانها با انحای مختلف و با هزار رشته به ایمان و عرفان و آرمانهای بهزاد مرتبط بود – همانها که بهزاد در پی شان تا آسمان روان می شد .
نقش و ادامه تاثیر این ویژگی ها کلیدی را ، که زندگی انسان دوستانه و عارفانه بهزاد را به سمفونی زیبایی از شعر و رنگ بدل کرده است ، با طبقه بندی آثار بهزاد می توان پی گرفت .

بسمه تعالی

تحقیق درس تاریخچه کتابت-ترم 1-استاد پیرستانی

منبع:اینترنت+کتابهای کتابخانه دانشکده هنر فارسان

گردآوری وتنظیم:محسن هادیان

نقد و بررسی آثار بهزاد:

مقدمه
تاریخ نگاری ایرانی ، که شاخه ای از مباحث هنر اسلامی است ، دنیایی پر رمز و راز و پیچیده است که همچون رمانی شیرین و قصه ای هیجان انگیز ، محققان و متفکران را مجذوب خود کرده است .در آسمان نگارگری ایران ، در هر دوره ستاره ای تابان ، هنرمندی بی بدیل ، درخشیده و و اطراف خود را نورافشان کرده است . دوره های سلجوقی و ایلخانی و تیموری و صفوی و قاجاری هر یک به نور ستاره یا ستاره هایی چنین نورانی شده است – نگارگران برجسته ای که سوختند و ذوب شدند تا به نور خود تاریخ و هنر ایران زمین را شکوه و روشنایی ابدی بخشند . مکتب هرات ، متعلق به اواخر دوره تیموری ، یکی از کم نظیرترین مکاتب هنر نگارگری و کمال الدین بهزاد ستاره تابناک آسمان درخشان هرات است .
مورخان هنر و منتقدان ، بهزاد را لحظه ای به حال خود نگذاشتند . سبب این همه اقبال چیست ؟ آیا آثار بهزاد به او هویت خاص بخشیده است که این گونه نظر متفکران و منتقدان را جلب کرده یا تفاوت چشمگیر آثار بهزاد با پیشینیان هنرمندش موجد این توجه ویژه بوده است؟ آیا بیان حالات درون و حرکات غیر قراردادی شاهان و گدایان و عرفا و عشاق یا شکلهای بی بدیل طرح و رنگ و نقش و حرکت و ترکیب بندی این همه جستجوی پر شور و وجد را موجب شده است ؟
نظریه غالب متفکران و مورخان هنر درباره بهزاد این است که او گرایشهای واقع گرایانه و طبیعت گرایانه داشته است . به قول ایشان ، بهزاد در کشیدن انسانها و حیوانات طبیعت گرایی ای را به نمایش گذاشت که بر مشاهده دقیق بنا شده بود . سبک واقع گرایی ( رئالیسم ) یا طبیعت گرایی ( ناتورالیسم ) بهزاد را باید در چارچوب خاص هنر اسلامی ادراک کرد ؛ زیرا نگارگران ایرانی هرگز به سطح گرته بردار صرف اشکال طبیعت تنزل پیدا نکردند ، بلکه در این نوع طبیعت گرایی ، در ترکیب بندی آزادانه تر عمل کردند و گسستی از تزیینات سنتی و انعطاف ناپذیری سبک پیشین به وجود آوردند .
اما آیا نسبت دادن طبیعت گرایی و واقع گرایی به بهزاد شبهه ای نیست که متفکران را اسیر خود کرده است ؟ چه اتفاقاتی باعث شده که منتقدان و مورخان هنر بهزاد را طبیعت گرا و واقع نما تلقی کنند ؟
در اینجا ، با مدد از دو رویکرد مهم در قلمرو نقد مدرن ، این نظریه به بوته آزمایش سپرده می شود تا پاسخی در خور بیابد .

فهرست مطالب

فصل اول : مقدمه و تاريخچه هنر قلمزني در ايران

فصل دوم : تكنيك هاي قلمزني در ايران

فصل سوم:  فلزات و ابزار و مواد مورد استفاده در هنر قلمزني

فصل چهارم : روش اجراي هنر قلمزني

فصل پنجم : استادان هنر قلمزني